Καλικάντζαροι: Τα ξωτικά των Χριστουγέννων

Είναι ιστορίες που λέγανε στα παλιά χρόνια οι άνθρωποι, σαν παραμύθια για να περνούν την ώρα τους τα βράδια των χριστουγέννων γύρω από το τζάκι!Εκείνα τα χρόνια που δεν υπήρχε τηλεόραση, αυτοκίνητα και φώτα στους δρόμους και οι άνθρωποι κλείνονταν από νωρίς στα σπίτια και κάθε τι που φανταζόταν στο σκοτάδι, του έδιναν μορφή και ονομασία!

Λέγανε λοιπόν πως.....υπήρχαν νεράιδες και ξωτικά, αυτά τα λέγανε καλικαντζάρους ή σκαρικατζέρια, καρκατζέλια, πλανήταροι (Κύπρος), Κάηδες (Σύμη), καλλισπούδηδες, χρυσαφεντάδοι (Πόντος).

Η παρουσία τους στη Γη διαρκεί δώδεκα ημέρες. Συμβολίζουν το σκοτάδι και ζουν όλο το χρόνο στα έγκατα της γης, προσπαθώντας να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Όταν είναι πολύ κοντά να το πετύχουν, την παραμονή των Χριστουγέννων ανεβαίνουν στη γη δημιουργώντας προβλήματα στους ανθρώπους. Ο λαός τους φαντάζεται μαύρους και άσχημους, κουτσούς, ψηλούς με μάτια κόκκινα, πόδια τραγίσια και σώμα τριχωτό. Οι άνθρωποι προσπαθούσαν να τους εξουδετερώσουν με διάφορους τρόπους και κυριότερα με τη φωτιά, η οποία καίει συνεχώς στο τζάκι όλο το Δωδεκαήμερο. Διάλεγαν ένα κούτσουρο («δωδεκαμερίτης», «χριστόξυλο») και μάλιστα από αγκαθωτό δέντρο. Με τη στάχτη του ράντιζαν το σπίτι ξημερώματα παραμονής Θεοφανείων τρέποντας τα σε φυγή . Την παραμονή, λοιπόν, των Χριστουγέννων ξεκινούν τα μικροκαμωμένα καλικαντζαράκια για το μεγάλο ταξίδι τους πάνω στη Γη. Ο μύθος θέλει τους καλικάντζαρους να ζηλεύουν τον επάνω κόσμο τόσο πολύ που να προσπαθούν να τον γκρεμίσουν. Είναι άσκημοι, κουτσοί, εριστικοί, ανόητοι γιατί δεν βοηθά ο ένας τον άλλον και για το λόγο αυτό είναι αναποτελεσματικοί στο να κάνουν κακό. Όσους περπατούσαν τη νύχτα έξω τους ανάγκαζαν να χορέψουν μαζί τους. Οι μυλωνάδες που εργάζονταν στο μύλο, ο οποίος ήταν συνήθως χτισμένος σε μέρος μακριά από τον καθαγιασμένο χώρο του οικισμού, δίπλα σε ποτάμι, είχαν πάρε δώσε με καλικαντζάρους. Φοβούνται πολύ το φως και για αυτό την ημέρα κρύβονται. Βγαίνουν, όμως, από τις κρυψώνες τους τη νύχτα και πειράζουν τους ανθρώπους. Μικρά και ευκίνητα, καθώς είναι, μπαίνουν στα σπίτια από όπου βρουν.Τους αρέσει να πλατσουρίζουν μέσα στα δοχεία που έχουν οι νοικοκυρές το λάδι, στα τηγάνια, στα πιάτα, στους λύχνους που παλαιότερα χρησιμοποιούσαν για τον φωτισμό στα χωριά. Λερώνουν τα φαγητά με τα ακάθαρτα νύχια τους και αφήνουν τις ακαθαρσίες τους όπου βρουν. Μπορεί να μην κλέβουν τίποτε, αλλά αναστατώνουν τόσο πολύ το σπίτι, που το κάνουν αγνώριστο. Ετσι, λοιπόν, οι καλικάντζαροι γυρίζουν στους δρόμους , ανεβαίνουν στα κεραμίδια και καμιά φορά μπαίνουν από την καμινάδα του τζακιού σε σπίτια που οι νοικοκυρές είχαν ξεχάσει να θυμιατίσουν. Γι’ αυτό, για καλό και για κακό, οι νοικοκυρές εκείνες τις ημέρες καίνε λιβάνι σε θυμιατό κοντά στο τζάκι. Τα γνωστά παραμυθένια καλικαντζαράκια, παίζουν σπουδαίο ρόλο και επηρεάζουν σημαντικά τις συνήθειες και τα έθιμα των χριστουγεννιάτικων ημερών.Μένουν ανάμεσα στους ανθρώπους 12 μέρες ως την παραμονή των Φώτων αφήνοντας στην ησυχία του το δέντρο της Ζωής να αναβλαστήσει .Τα Φώτα όλα τα πονηρά πνεύματα φεύγουν με τον αγιασμό:Φεύγετε να φεύγουμε, έρχετ’ ο παπάς με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του.

Και όταν γυρίζουν κάτω, βρίσκουν το δέντρο της ζωής πάλι μεγάλο και ολόκληρο και ξαναρχίζουν το πριόνισμά του από την αρχή μέχρι τα επόμενα Χριστούγεννα!